سیره ارتباطی و اخلاقی امام رضا (ع)؛ از مردم برای مردم

نگاهی به زندگی و سیره حضرت‌رضا (ع) به عنوان یکی از انسان‌های تأثیرگذار در گذشته و حال، این واقعیت را آشکار می‌کند که رابطه متقابل امام و مردم به گونه‌ای بوده که با وجود فرازونشیب‌های تاریخی پس از ۱۴۰۰سال هنوز محکم و استوار است.

شیوه ارتباطی امام‌رضا (ع) را می‌توان در دو مقطع کلی بررسی و تحلیل کرد؛ نخست در زمان حیات حضرت و دیگری پس از شهادت ایشان که این دومی در زمان حال نیز مشاهده می‌شود.

مطمئنا همه بر این موضوع اتفاق نظر داریم. این را که حضرت در زمان حیاتش چگونه با مخاطبان رفتار کرده و از چه شیوه‌هایی بهره برده است، می‌توان از طریق متون تاریخی به دست آورد و در این مطلب نیز به بخش‌هایی از آن خواهیم پرداخت، اما نکته مهم در شیوه ارتباطی متقابل امام و مردم در جامعه امروز و با مردمانی است که کوچک و بزرگشان با استفاده از جادوی امواج، بعد مکان را حذف کرده اند و هر لحظه می‌توانند هر کجایی را که خواستند، ببینند یا دیده شوند.

برخی صاحب نظران این موضوع را به بعد زمان هم تسری می‌دهند، اما واقعیت هنوز چیزی دیگر است و تا امروز نفوذ در بعد زمان به عنوان افسانه و در هاله‌ای از ابهام مطرح است.

آنچه در ظاهر دیده می‌شود، این است که بارگاه منور رضوی امروز و پس از ۱۴۰۰سال بعد از شهادت حضرت‌رضا (ع) هنوز مملو از مردمی است که امام را ندیده و با اعتقاد به زنده بودن و شنونده بودن حضرت و امید به رفع مشکلاتشان به محضرش مشرف می‌شوند.

بررسی اجمالی سیره امام‌رضا (ع) نشان می‌دهد که بخش عمده آنچه امروز عامل به وجودآمدن این اعتقاد باطنی و ظاهری افراد به حضرت است، به رفتار و سیره امام در زمان حیاتش بازمی گردد.

توجه به دیگران، مهربانی با خانواده، ارتباط خویشاوندی، توجه به نیازمندان، توجه به زیردستان، گشاده رویی و دیگر صفت‌های مثبت و الهی پیدا در سیره امام رئوف در زمان حیات پربرکتش بوده که خدا و خلق خدا به‌عنوان اخلاق حسنه به آن توجه کرده اند.

انسان‌ها برای حل یا دست کم بازگوکردن مشکلات زندگی شان اصولا نزدیک‌ترین فرد به خودشان را که رابطه عاطفی خوبی با او داشته باشند، برمی گزینند. اینکه افراد ارتباط با امام رضا (ع) را ارتباطی عاطفی و معنوی تلقی و برای بیان مسائلشان به ایشان مراجعه می‌کنند، تأمل برانگیز است.

قطعا هر فردی علاقه‌مند است که برای حل مشکلاتش محل رجوع دیگران باشد؛ این میسر نیست مگر با پیاده سازی شیوه رفتاری امام و موضع ایشان در هر ارتباط.

اقامه سیره حضرت‌رضا (ع) امری دور از دسترس و ماورایی نیست، بلکه انسان باید در هر حال برای خدا و در مسیر خدا به شیوه انسانیت و درنظرگرفتن و به کاربستن صفات یادشده، با هم نوعش عمل کند.